22 czerwca na Mszy św. o 13.00 ojciec Kazimierz Lijka OMI obchodzić będzie 50 rocznicę święceń kapłańskich. Zapraszamy na mszę jubileuszową do dużego kościoła Parafii Najświętszej Maryi Panny Królowej Pokoju.
1. Sylwetka Ojca Kazimierza Lijki OMI
Ojciec Kazimierz Lijka OMI to polski teolog i ceniony członek Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej. Jego życie i posługa charakteryzują się głębokim zaangażowaniem w formację kapłanów oraz znaczącym wkładem w rozwój myśli liturgicznej w Polsce. Jest powszechnie uznawany za autorytet w dziedzinie liturgiki, co potwierdza jego status emerytowanego profesora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM). Jego dorobek naukowy i dydaktyczny stanowi fundamentalne źródło wiedzy dla studentów teologii i duchownych, wpływając na kształtowanie współczesnej praktyki liturgicznej.
2. Wczesne Lata i Droga do Powołania
Ojciec Kazimierz Lijka urodził się 5 marca 1950 roku w Hrycewoli na Ukrainie. W wieku zaledwie sześciu lat, w 1956 roku, jego rodzina – rodzice i siostra – podjęła decyzję o repatriacji do Polski, osiedlając się w Kędzierzynie. To właśnie w Kędzierzynie rozpoczęły się jego pierwsze doświadczenia z życiem Kościoła i rodziło się powołanie do służby Bożej.
Jego droga powołania rozpoczęła się w bardzo młodym wieku. Kluczowym momentem było zaproszenie przez wikarego, ojca Opielę, do służby ministranckiej, co sam Ojciec Lijka interpretował jako „znak Boży”. Decyzja o zostaniu księdzem wykrystalizowała się w czwartej klasie szkoły podstawowej, kiedy to, zainspirowany prymicjami księdza diecezjalnego w swojej parafii, wraz z dwoma kolegami postanowił pójść tą samą drogą. Początkowo ich plany dotyczyły kapłaństwa diecezjalnego, ponieważ nie zdawali sobie sprawy z obecności oblatów w Kędzierzynie. Było to spowodowane specyfiką czasów komunistycznych, kiedy to zakonnicy często nie nosili habitów, a zgromadzenia zakonne były „bardzo niemile widziane przez ówczesne władze”. Ten historyczny kontekst wskazuje na to, że początkowe rozeznawanie powołania Ojca Lijki odbywało się w środowisku, gdzie życie zakonne było aktywnie zniechęcane lub tłumione. Jego decyzja o podążaniu za powołaniem, pomimo braku widoczności zakonów i ogólnego antyklerykalnego nastawienia państwa, świadczy o silnym wewnętrznym przekonaniu i głębokim, być może nawet kontrkulturowym, zaangażowaniu w wiarę.
Przełomowym momentem w rozeznawaniu powołania zakonnego była wycieczka do Obry w trakcie nauki w liceum. Wówczas Ojciec Lijka i jego koledzy uświadomili sobie, że kapłani z ich parafii w Kędzierzynie studiowali właśnie tam i byli zakonnikami, oblatami. Ta wiedza skłoniła ich do podjęcia decyzji o studiowaniu w Obrze. W ten sposób jego wstąpienie do Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, odkryte poprzez tę „pielgrzymkę” do Obry, nie było ścieżką domyślną, lecz świadomym wyborem dokonanym na tle systemowych wyzwań, co podkreśla autentyczność i odporność jego powołania. Ojciec Kazimierz Lijka rozpoczął nowicjat w Obrze, a pierwsze śluby zakonne w Zgromadzeniu Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej złożył 8 września 1969 roku.
3. Formacja Zakonna i Studia Teologiczne
Ojciec Kazimierz Lijka kontynuował swoją formację w Wyższym Seminarium Duchownym Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Obrze, gdzie studiował w latach 1968–1975. Okres studiów seminaryjnych był czasem intensywnego rozwoju duchowego i intelektualnego. To właśnie w Obrze, w trakcie formacji, był współzałożycielem „Gitar Niepokalanej” oraz jednej z pierwszych w Polsce wspólnot charyzmatycznych, działającej w Katowicach.
Po ukończeniu studiów w Obrze przez rok był wikariuszem w Katowicach tam powieżono my katechizację młodzieży i studentów. W 1976 roku został skierowany na studia specjalistyczne do Rzymu. W Wiecznym Mieście uzyskał licencjat z liturgiki na prestiżowym Papieskim Instytucie Liturgicznym Anselmianum, gdzie studiował w latach 1976-1979. Po powrocie do Polski kontynuował edukację, zdobywając stopień doktora teologii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (KUL) w latach 1981-1986. Następnie uzyskał habilitację w 2008 r. na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM), co było kolejnym kamieniem milowym w jego karierze naukowej. W 2011 został profesorem nadzwyczajnym UAM.
Droga Ojca Lijki od początkowej decyzji o wstąpieniu do oblatów w Polsce do specjalistycznych studiów w Rzymie, a następnie ukończenia doktoratu na KUL i habilitacji na UAM, ukazuje celowe i skuteczne rozwijanie jego darów intelektualnych. Ta progresja oznacza przejście od podstawowej edukacji teologicznej w ramach zgromadzenia do wysoce specjalistycznych badań akademickich w renomowanych instytucjach, zarówno międzynarodowych (Rzym), jak i krajowych (KUL, UAM). Sugeruje to, że jego przełożeni wcześnie rozpoznali jego wyjątkowy potencjał akademicki, inwestując w jego zaawansowaną edukację, aby przygotować go do znaczącej roli jako uczonego i formatora w zgromadzeniu oblatów i szerzej w Kościele. Odzwierciedla to strategiczny rozwój kapitału intelektualnego w zakonie, który pozwalał na znaczący wkład w dyskurs teologiczny i formację kapłańską na szerszą skalę.
Kulminacją jego formacji zakonnej i teologicznej było przyjęcie święceń kapłańskich, które odbyły się 22 czerwca 1975 roku w Obrze. Ta data jest kluczowa dla jego tożsamości kapłańskiej i rozpoczęcia aktywnej posługi.
4. Kariera Akademicka i Działalność Naukowa
Po powrocie ze studiów w Rzymie o. Lijka wykładał przez dwa lata język francuski, łacinę i prowadził zajęcia z wychowania fizycznego w NSD w Markowicach. Następnie był przez cztery lata socjuszem na Świętym Krzyżu. Tam też pracował nad doktoratem. Od 1985 r. był wykładowcą i formatorem w Obrze. Po uzyskaniu doktoratu, Ojciec Kazimierz Lijka OMI rozpoczął intensywną działalność dydaktyczną. Wykładał liturgikę, język francuski, a przez rok także teologię duchowości w Wyższym Seminarium Duchownym w Obrze. Jego rola jako wieloletniego wykładowcy liturgiki w oblackim scholastykacie była fundamentalna, ponieważ „kształcił i kształtował niemal wszystkich ojców pracujących obecnie na Popowicach”. Jest to świadectwo jego ogromnego wpływu na intelektualną i duchową formację kolejnych pokoleń oblatów.
Zaangażowanie Ojca Lijki w rozwój naukowy przyszłych kapłanów jest również widoczne w liczbie prac, które promował – 88 magistrów i jednego doktora. Aktywnie uczestniczył w procesach akademickich, pełniąc funkcję przewodniczącego komisji egzaminacyjnych podczas obron prac magisterskich na Wydziale Teologicznym UAM. Pracował jako wykładowca do czerwca 2022 roku, a obecnie jest emerytowanym profesorem UAM.
Ojciec Lijka jest doktorem teologii (1986, KUL) oraz doktorem habilitowanym nauk teologicznych (UAM). Jego znacząca pozycja w środowisku akademickim została ugruntowana przez objęcie stanowiska kierownika Zakładu Liturgiki i Homiletyki na Wydziale Teologicznym UAM w Poznaniu. Jest on również wymieniany jako jeden z najważniejszych profesorów oblackich, aktywnie zaangażowanych w działalność akademicką w Polsce, w tym na UAM.
Długoletnia posługa Ojca Lijki jako wykładowcy liturgiki w oblackim scholastykacie w Obrze oraz jego rola kierownika Zakładu Liturgiki i Homiletyki na UAM wykraczają poza zwykłe stanowiska akademickie. Oznaczają one głęboki, systemowy wpływ na intelektualny i duchowy krajobraz Zgromadzenia Oblatów, a co za tym idzie, na szerszy Kościół w Polsce. Poprzez „kształcenie i kształtowanie niemal wszystkich ojców pracujących obecnie na Popowicach”, Ojciec Lijka bezpośrednio przekazywał swoje rozumienie liturgii znaczącej części duchowieństwa oblackiego, wpływając na ich podejście do życia sakramentalnego i praktyki duszpasterskiej. Jego nacisk na „dobre sprawowanie” Mszy Świętej, a nie tylko jej „odprawianie”, wskazuje na zaangażowanie w głębsze, bardziej znaczące doświadczenie liturgiczne, zakorzenione w teologicznej precyzji. To przywództwo pedagogiczne i intelektualne wykracza poza przekazywanie faktów; obejmuje ono kultywowanie specyficznej
wrażliwości i duchowości liturgicznej w tradycji oblackiej. Jego obszerny dorobek naukowy, obejmujący ponad 80 artykułów i dwie książki oraz promocję 88 magistrów i jednego doktora, dodatkowo umacnia ten wpływ, ustanawiając go kluczowym intelektualnym architektem współczesnej polskiej liturgiki. Oznacza to trwałe dziedzictwo, które nadal kształtuje praktykę liturgiczną i myśl teologiczną długo po zakończeniu jego aktywnej pracy dydaktycznej.
5. Posługa Duszpasterska i Społeczna
Po święceniach kapłańskich w 1975 roku, a jeszcze przed wyjazdem na studia do Rzymu, Ojciec Kazimierz Lijka aktywnie angażował się w posługę duszpasterską. Był opiekunem duszpasterstwa akademickiego oraz katechetą uczniów szkół średnich. Jego zaangażowanie w katechezę było tak intensywne, że prowadził ją nawet w niedziele. W tym wczesnym okresie posługi wykazał się również innowacyjnością, współzałożył wraz ze studentami jedną z pierwszych w Polsce grup charyzmatycznych Odnowy w Duchu Świętym w Katowicach.
Należałoby dodać, że o. Lijka wygłosił wiele serii rekolekcji parafialnych, a także dla kapłanów, kleryków, nowicjuszy, sióstr zakonnych i różnych grup parafialnych. Był także stałym spowiednikiem w kilku zgromadzeniach sióstr zakonnych.
Droga Ojca Lijki nie była wyłącznie akademicka, lecz od samego początku głęboko zakorzeniona w praktycznej posłudze duszpasterskiej. Jego wczesne role jako duszpasterza akademickiego i katechety świadczą o bezpośrednim zaangażowaniu w życie wiernych, zwłaszcza młodzieży i studentów. Fakt, że był współzałożycielem jednej z pierwszych w Polsce grup charyzmatycznych Odnowy w Duchu Świętym w Katowicach, jest szczególnie istotny. Pokazuje to jego otwartość na nowe formy duchowości i ewangelizacji, wskazując na duszpasterski dynamizm, który wykracza poza tradycyjne role. To wczesne, praktyczne doświadczenie w posłudze prawdopodobnie stanowiło fundament i żywe zrozumienie potrzeb Kościoła, co następnie wzbogaciło i ukształtowało jego późniejszą pracę naukową w dziedzinie liturgiki. Sugeruje to, że jego akademicka rygorystyczność nie była oderwana od realiów duszpasterskich, lecz raczej dążyła do ich służenia, czyniąc jego wkład zarówno teoretycznie solidnym, jak i praktycznie istotnym. To wzajemne przenikanie się głębi akademickiej i innowacyjności duszpasterskiej jest kluczową cechą jego posługi.
Po sfinalizowaniu doktoratu w 1986 roku Ojciec Lijka pełnił ważną funkcję w strukturach Zgromadzenia, pracując w Poznaniu jako sekretarz prowincjalny. Obecnie, jako emerytowany profesor UAM, jest rezydentem w społeczności Oblatów, co oznacza, że nadal jest częścią wspólnoty zakonnej, wspierając ją swoją obecnością, doświadczeniem i mądrością, choć już nie pełni czynnych funkcji duszpasterskich czy akademickich.
6. Publikacje i Wkład w Liturgikę
Ojciec Kazimierz Lijka jest autorem imponującego dorobku naukowego, obejmującego ponad 80 artykułów naukowych opublikowanych w czasopismach specjalistycznych. Jego dwie najważniejsze monografie, które stanowią znaczący wkład w dziedzinę liturgiki, to:
„Rewaloryzacja roli paschału w odnowionej liturgii Wigilii Paschalnej”. Z 2007 r.
„Misterium Krzyża w liturgii Wielkiego Piątku”, wydana w 2016 roku.
Jego artykuły naukowe poruszają różnorodne zagadnienia liturgiczne i teologiczne.
Głównym obszarem zainteresowań naukowych Ojca Lijki jest liturgika ze szczególnym naciskiem na prawidłowe i godne sprawowanie Eucharystii. Jego myśl przewodnia, często cytowana, brzmi: „Nie wystarczy Mszę św. odprawić, ale trzeba ją dobrze sprawować”, co jest parafrazą słów św. Eugeniusza de Mazenoda. W swoich pracach i wykładach analizował sens liturgii oraz wskazywał na najczęstsze błędy podczas celebracji Eucharystii, oferując praktyczne uwagi liturgiczne dla kapłanów, które miały na celu pogłębienie zrozumienia i poprawności praktyki liturgicznej.
Nacisk na „dobre sprawowanie” Mszy Świętej oraz wzmianka o „źle pojmowanej kreatywności i nadużyciach od czasów posoborowej reformy liturgicznej, które były dla wielu przyczyną cierpienia” są kluczowe dla zrozumienia głębokiego wpływu Ojca Lijki. Wskazuje to, że jego praca nie była jedynie teoretyczna, ale stanowiła również bezpośrednią odpowiedź na wyzwania i kontrowersje, które pojawiły się podczas wdrażania reform liturgicznych Soboru Watykańskiego II w Polsce. Poprzez dostarczanie szczegółowych „uwag liturgicznych” dla kapłanów, Ojciec Lijka pozycjonował się jako praktyczny przewodnik w zapewnianiu wierności normom liturgicznym, jednocześnie sprzyjając głębszemu, bardziej nabożnemu zaangażowaniu duchowemu. Oznacza to, że Ojciec Lijka odegrał kluczową rolę w ochronie integralności liturgii i edukowaniu duchowieństwa w zakresie jej właściwego sprawowania, wpływając tym samym na wrażliwość liturgiczną i praktykę pokolenia kapłanów, a w konsekwencji na wiernych. Jego praca może być postrzegana jako siła korygująca i formacyjna przeciwko potencjalnym odchyleniom, zapewniając, że odnowa liturgiczna została wdrożona z teologiczną poprawnością i duszpasterską wrażliwością. Jego aktywny udział w sympozjach wykładowców liturgiki, gdzie prezentował badania nad historią obrzędów święceń oraz jego rola jako prelegenta na zjazdach misjonarzy ludowych świadczą o jego nieustannym zaangażowaniu w dyskurs teologiczny i formacyjny.
7. Podsumowanie i Dziedzictwo
Ojciec Kazimierz Lijka OMI jest postacią, która w niezwykły sposób połączyła głębokie życie zakonne z intensywną i owocną pracą naukową oraz dydaktyczną. Jego droga, od młodzieńczego powołania, które dojrzewało w trudnych realiach komunistycznej Polski, przez specjalistyczne studia na renomowanych uczelniach w Rzymie i Polsce, po objęcie roli czołowego liturgisty i wykładowcy, świadczy o jego niezłomnym zaangażowaniu w służbę Kościołowi i Zgromadzeniu Oblatów. Jego życie jest przykładem konsekwentnego podążania za powołaniem, które ewoluowało od wczesnej posługi duszpasterskiej do wybitnej kariery akademickiej.
Wpływ Ojca Kazimierza Lijki na formację kapłanów w Polsce jest nieoceniony. Jako wieloletni wykładowca w oblackim seminarium, „kształcił i kształtował” przyszłych oblatów, co potwierdzają świadectwa jego byłych studentów oraz imponująca liczba wypromowanych przez niego magistrów i doktorów. Poprzez swoje liczne publikacje – ponad 80 artykułów i dwie kluczowe książki – oraz wykłady, Ojciec Lijka przyczynił się do znaczącego pogłębienia wiedzy i świadomości liturgicznej w Polsce. Promował on nie tylko poprawność, ale przede wszystkim piękno i głębię celebracji sakramentów, podkreślając fundamentalne znaczenie Eucharystii. Jego dziedzictwo to nie tylko obszerny dorobek naukowy, ale także świadectwo życia oddanego Bogu i Kościołowi, z wyraźnym naciskiem na jakość i duchową głębię przeżywania liturgii. Jego praca pozostawiła trwały ślad w polskiej teologii liturgicznej i formacji kapłańskiej.